محب خاتم

متن حدیث این است: حدثنا زید بن الحباب حدثنی حسین حدثنا عبد الله بن بریده قال دخلت أنا وأبی على معاویه فأجلسنا على الفرش ثم أتینا بالطعام فأکلنا ثم أتینا بالشراب فشرب معاویه ثم ناول أبی ثم قال ما شربته منذ حرمه رسول الله صلى الله علیه وسلم قال معاویه کنت أجمل شباب قریش وأجوده ثغرا وما شیء کنت أجد له لذه کما کنت أجده وأنا شاب غیر اللبن أو إنسان حسن الحدیث یحدثنی. مسند أحمد » باقی مسند الأنصار » حدیث بریده الأسلمی رضی الله عنه

پاسخ :

در مورد این حدیث اولاً باید گفت که از طریق زید بن حباب روایت شده است و خود امام احمد در مورد این شخص گفته است: در برخی از احادیث این شخص نکاره وجود دارد. یعنی این حدیث حتی صحیح هم نیست که به آن استدلال شود چه برسد به اینکه دو صحابی را با آن زیر سوال برد! صحابی اول معاویه است که امام علی با او آشتی نمود و امام حسن هم خلافت را به او سپرد و با او بیعت نمود، شیعه بر خلاف آن ها با معاویه دشمنی دارند و در بدگوی و بدنام کردن این شخصیت از هیچ دروغ و افترای ابا ندارند. اما صحابی دوم بریره است که از شیعه او را راویان خودشان و از یاران علی می دانند، او نیز در آن مجلس بوده و بعد از نوشیدن معاویه او هم می نوشد. چون در اینجا “ثم ناول ابی” آمده است یعنی اینکه پسر بریره می گوید: “پدرم هم تناول کرد” یعنی گرفت و خورد. چون مصدر “ناول” “تناول” است که به معنی گرفتن می شود و مجازاً معنی خوردن و نوشیدن را می دهد.

البته سایت سنت با ذکر نکردن ادامه حرف معاویه خواننده را طوری گمراه می کند که فکر کند گوینده جمله “آنرا حرام کرده من به آن لب نزدم” بریره باشد و با تحریف ترجمه “ثم ناول أبی” به جمله “به پدرم تعارف کرد” که در اصل ترجمه در آن ” پدرم خورد، یا تناول کرد و یا گرفت” می شود، خواننده فکر کند بریره نخورده است.

لازم به ذکر است نوشیدنی مست کننده که در فارسی به آن مشروب یا شراب می گویند، در عربی به آن خمر می نامند و در متون عربی هرجا کلمه مشروب، شراب و هر واژه ای که از مصدر شرب بیاید، معنی نوشیدنی و آشامیدنی می دهد و حتی آب و شیر منظور است. 

به عنوان استشهاد به آیه “یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ” ۶۹ نحل دقت کنید که شراب به معنی شیر آمده ااست.

یا در وسائل الشیعه الحر العاملی – ج ١٠ – الصفحه ۴١٢ آمده است: عن محمد بن مسلم، (فی حدیث:) إنه کان مریضا فبعث إلیه أبو عبد الله علیه السلام بشراب فشربه فکأنما نشط من عقال، فدخل علیه فقال: کیف وجدت الشراب؟ فقال: لقد کنت آیسا من نفسی فشربته فأقبلت إلیک فکأنما نشطت من عقال…

یا درالکافی ج ١ – الصفحه ٢۵٩ آمده است: أتى علی بن الحسین علیهما السلام لیله قبض فیها بشراب فقال: یا أبت أشرب هذا فقال: یا بنی إن هذه اللیله التی اقبض فیها وهی اللیله التی قبض فیها رسول الله صلى الله علیه وآله. آیا به معنی مشروب و شرابی است که در فارسی به آن می گویند؟!

در روایت بریره هم منظور از شراب شیر است چون پس از آن در همان روایت واضح شده است که منظور شیر بوده است وگرنه مطرح کردن نوشیدن شیر چه توجیهی دارد.

ترجمه حدیث اینطور است: پسر بریره می گوید: من و پدرم نزد معاویه رفتیم. ما را روی فرش نشاند و غذا آورد و خوردیم. سپس نوشیدنی آورد، معاویه نوشید و بعد پدرم تناول کرد. سپس معاویه گفت: از روزى که پیامبر اکرم ـ صلى الله علیه و آله سلّم ـ آن را حرام کرده من آن را ننو شیده ام ! معاویه اضافه کرد: من جوان زیبا و خوشتیب قریش بودم، هنگامی جوان بودم، در چیزی لذت ندیدم همانطور که اکنون دارم می بینم! فقط شیر و انسان خوش صحبت که با من صحبت کند!

خلاصه : منظور از کلمه شراب نوشیدنی است و منظور از ضمیر که در قول معاویه آمده است مسکر می باشد. یعنی معاویه می گوید: از زمان تحریم آن را ننوشیدم و لذتی هم مانند لذت نوشیدن شیر ندیدم . یعنی لذت نوشیدن شیر برایم بهتر از لذتی است که بعضی ها از مسکر می برند یعنی خلاصه احتاجی هم به لذت مسکر ندارم . این گونه سخن گفتن به اختصار وبا اشاره مرسوم سخن دانان بود و حالا هم در جامعه فارس گاهی مردم از اسم چیزی تنفر داشته باشند و یا بی ادبی بدانند از ضمیر استفاده می کنند. 

اگر شیعه روایت را قیچی نکنند و به مقتضای دل شان ترجمه کنند چنین معنی می دهد: معاویه درجوانی شراب نخورد ویکروز در زمان پیری تصمیم گرفت جلوی بریده شراب بخورد ! وبعد به او بگوید تا حالا یعنی سی چهل سال بعد از تحریم شراب ، شراب نخورده بودم و بعد بگوید تنها چیزی که به من می سازد شیر است .

این روایت را سایت ولی عصر در مقاله ای به عنوان “معاویه شراب خورده و آن را به میهمان تعارف می کند!” نیز آورده است و با این تحریف از ذکر ادامه قول معاویه خود داری کرده اند.