علی رضی الله عنه بدون تولد در کعبه هم، علی است.

 یکی از مسائل مشهور در مورد ولادت حضرت بحث تولد ایشان در داخل خانه کعبه است. ابتدا باید دانست که چه این حادثه حقیقت داشته باشد و چه حقیقت نداشته است، هیچ گونه خدشه ای در عظمت و ارزش مولا علی علیه السلام ایجاد نمی کند، مگر علی علیه السلام خود در طول زندگی کم افتخار آفریده که محتاج فضیلتی معجزه گونه و آسمانی باشد تا بخواهیم برای او فضیلت تراشی کنیم؟
درخشندگی جبری خورشید ارزشی برای خورشید نیست چون خورشید به اراده خود نمی درخشد. اصولا شایستگی و ارزش هر کس به رفتارهای اختیاری او و مواضع انسانی و اخلاقی او در کوران حوادث ارتباط دارد. به قول خود امام: فى تَقَلُّبِ الاَحْوالِ عِلْمُ جَواهِرِ الرِّجالِ؛ در دگرگونى احوال گوهرهاى مردان شناخته می شود.
مگر ایمان و تقوای علی، علم و حلم علی، زهد و عرفان علی، جوانمردی علی، عدالت علی و در یک کلام عملکرد علی، که افتخار بشریت است و نتیجه عملکرد ارادی اوست کم ارزشمند است که باید به هر روایتی تمسک جوست؟
با این حال در این مورد دو پرسش مبنایی و علمی مطرح است: 1- آیا این حادثه از نظر تاریخی قابل اثبات است؟ 2- آیا احتمال وقوع این حادثه وجود دارد؟
پاسخ پرسش یک
اول: تنها کتاب تاریخ عمومی که به تولد علی بن ابی طالب علیه السلام در کعبه در قالب تنها یک جمله، اشاره کرده است ولی سخن از کم و کیف آن به میان نیاورده است کتاب مروج الذهب مسعودی متوفای 345 هجری است و تنها کتاب تاریخ ائمه که به اشاره گفته است که علی(ع) در خانه کعبه متولد شده است کتاب ارشاد شیخ مفید متوفای 413هجری است. از اهل سنت متمایل  حاکم نیشابوری، متوفای 405 هجری و محمد مالکی متوفای 855 هجری در کتاب الفصول المهمه خود به تولد حضرت در خانه کعبه اشاره کرده است. و در کتب تاریخی معتبر و معروفی چون سیره ابن هشام، طبقات کبری ابن سعد، مغازی واقدی، تاریخ طبری، تاریخ یعقوبی و دیگر کتب تاریخی ذکری از این موضوع به میان نیامده است.
دوم: ظاهراً اولین بار این حادثه در کتب حدیثی و مناقب آمده است. در این مورد دو حدیث ضعیف السند وجود دارد که یکی را شیخ صدوق متوفای 381 هجری عیناً در سه کتاب امالی، علل الشرایع و معانی الاخبار خود آورده است و بعد از او علمای شیعی این روایت را از او نقل کرده اند. روایت دوم را، ابن مغازلی فقیه مالکی در کتاب مناقب خود، به صورتی متفاوت نقل کرده است
عین حدیث اول این است که: یزید بن قعنب که معلوم نیست چه کسی است، نقل می کند که ما با جمعی در برابر خانه کعبه نشسته بودیم، فاطمه بنت اسد مادر امیر المومنین که نه ماه به او آبستن بود آمد و درد زایمان داشت. گفت: خدایا من به تو ایمان دارم و به آنچه از نزد تو آمده است از رسولان و کتابها مومنم. سخن جدم ابراهیم خلیل را تصدیق می کنم و اوست که این خانه را ساخته است. به حق آنکه این خانه را ساخته و به حق مولودی که در شکم من است ولادت را بر من آسان کن. روای می گوید: ما به چشم خود دیدیم که خانه از پشت شکافت و فاطمه به درون آن رفت و از دیده ما نهان شد و دیوار به هم آمد. خواستیم قفل را باز کنیم گشوده نشد. دانستیم از جانب خداست. پس از چهار روز در حالی که در دستش امیر المومنین بود از خانه کعبه بیرون آمد. پس فاطمه گفت من از آسیه و مریم برترم… من در خانه محترم خدا وارد شدم و از میوه بهشت و بار و برگش خوردم و چون خواستم بیرون آیم هاتفی آواز داد که ای فاطمه نام فرزندت را علی بگذار که او علی است و خدای اعلی می فرماید من نام او را از نام خود گرفتم و به ادب خود تادیبش نمودم و دشواری های علم خود را به او آموختم و اوست که بت ها را در خانه من می شکند و اوست که در بام خانه من اذان می گوید و مرا تقدیس و تمجید می کند . خوشا بر کسی که او را دوست دارد و فرمان برد و بدا بر آن که او را دشمن دارد و نافرمانی کند.
1- مضمون این خبر به صورتی است که گویا فاطمه بنت اسد قبل از قرآن همه داستان های قرآنی را می دانسته است و با احکامی چون اذآن که 23 سال بعد از آن از جانب جبرئیل بر پیامبرصلى الله عليه وسلم نازل شده است آشنا بوده است و خانه کعبه که در آن زمان پر از بت بوده است خالی نشان می دهد. دعاهایی او مضمونی قرآنی دارد که همه بعید به نظر می رسد.
2- در این روایت گویا همه آینده امیر المومنین برای مردم مکه از قبل روشن شده است، در حالی که چنین مطلبی از تاریخ اسلام به دست نمی آید.
3- در این خبر فاطمه بت اسد خود را، از زنانی چون آسیه، که در قرآن به عنوان الگوی ایمان معرفی شده و یا مریم که سرور زنان جهان اعلام شده برتر دانسته است که خلاف صریح آیات قرآن کریم است.
4- این خبر با سخن خود امیر المومنین که فرموده است مادرم مرا حیدر نام نهاد، در تعارضی آشکار است.
حدیث دوم را اربلی، متوفای 687 هجری در کتاب کشف الغمه از کتاب مناقب ابن المغازی از قول امام سجاد(ع) در ضمن خبری مرفوعه (بدون راوی) نقل می کند که ما به زیارت قبر پدر خود امام حسین رفته بودیم. زنان زیادی آنجا بودند. یکی نزد من آمد از او نامش را پرسیدم و پاسخ گفت. از آن زن پرسیدم: حدیثی برای گفتن داری؟ گفت بلی: زنی به نام ام عماره برای من نقل کرد که روزی ما در بین زنان عرب نشسته بودیم که ابوطالب در حالی که به شدت غمگین بود آمد. پرسیدم: چه شده است؟ گفت: فاطمه بنت اسد درد زایمان شدیدی دارد و برای او ناراحت هستم. ابوطالب دست مرا گرفت و به درون خانه کعبه برد و گفت به نام خدا بنشین. فاطمه وضع حمل کرد و فرزندی شاد و نورانی و پاک و زیبا روی و زیبا مو آورد. سپس نام او را علی نهاد. آنگاه پیامبر آمد و او را برداشت و به منزل برد. امام سجاد(ع) که این روایت را از این زن شنید فرمود: والله که من هرگز سخنی بهتر از این نشنیده بودم.
1- عجیب اینجاست که تا آن زمان خبر به این مهمی را امام سجاد نشنیده است و این موضوع برای او بسیار جالب بوده است.
2- امام سجاد از زنان کوچه و بازار و ناشناس می خواهد که برای او حدیث روایت کنند.
3- بنابر این خبر، گویا درب خانه خدا برای وضع حمل باز بوده است و آنان به راحتی در آن رفت و آمد می کرده اند و چنین چیزی برای مردم آن زمان امری عادی بوده است.
با توجه به اینکه این دو خبر تنها اخبار تفصیلی موضوع تولد امیر المومنین در کعبه بوده است و کاملا با یکدیگر متفاوت نقل شده است و با اصول یاد شده عقلی و شرعی مربوط به این اخبار سازگاری ندارد، پذیرش چنین موضوعی ادله کافی را به همراه ندارد.
پاسخ پرسش دو
اول: اینکه دیوار خانه خدا، چنان شکاف بخورد و از هم دور شود که یک انسان بتواند از آن عبور کند و بعد دوباره بسته شود و پس از چند روز دوباره باز شده و آن شخص از آن خارج شود، عادتا محال است و لو اینکه عقلا محال نیست و اگر خدا بخواهد می تواند قوانین طبیعی خاصی را نقض کند و قوانین طبیعی دیگری را جانشین آن سازد. باور به این امر خارق العاده در صورت وجود ادله تاریخی یقین آور، لازم است.
دوم: کعبه برای مردم مکه از دیرباز مقدس بوده است و حتی زنان حائض به احترام آن وارد حرم نمی شدند. برای زن محترمی چون فاطمه بنت اسد وارد شدن در خانه خدا و وضع حمل بدون کمک دیگری، در آن محل مقدس و آلوده ساختن خانه خدا به خون و آلودگی­های زایمان، اگر بگوییم در آن زمان حرام نبوده حداقل بسیار کراهت داشته است.
سوم: با توجه به اینکه ابو طالب در آن زمان از موقعیت بالایی در میان قریش بر خوردار بوده است، دلیلی وجود ندارد که فاطمه بت اسد بخواهد برای وضع حمل به خانه کعبه پناه ببرد.
چهارم: در صورت ورود فاطمه به داخل کعبه، طبیعی است که باید خبر آن به سرعت منتشر شود و زبان به زبان خبر این حادثه خارق العاده و شگفت انگیز منتشر شود و خانواده و شوهر او ابوطالب را، نگران ساخته آنها پیگیر موضوع شوند؛ در حالی که در اخبار مربوطه، چنین اعجابی از جانب مردم مکه و خانواده او دیده نمی شود.
پنجم: توقف یک زن پس از زایمان در خانه کعبه به مدت چهار روز و خارج شدن به همان صورت اول، حادثه را باید بسیار مشهور می ساخت و همواره نام علی با این حادثه همراه می شد، در حالی که چنین وضعیتی را نه تنها مورخین، بلکه غیر مورخین نیز در دوران زندگی حضرت ذکر نکرده اند.
ششم: امیر المومنین در جریان سقیفه، شورا و خلافت خود، و در جریان مذاکرات با اصحاب جمل، معاویه و خوارج بارها از فضایل گذشته خویش سخن گفته است ولی هیج جا از این حادثه سخنی به میان نیاورده و عنایت خاص خداوند به خود را، در ارتباط با این واقعه یاد نکرده است.
هفتم: در مباحثات بین پیامبرصلى الله عليه وسلم، ائمه(ع) با مخالفین اهل بیت نیز جایی به این موضوع مهم اشاره نشده است. بنابراین اگر این حادثه تحقق یافته بود موضوع بسیار مشهوری می شد و ورد زبان ها بود؛ حال آن که چنین نیست.
با توجه به آنچه ذکر شد چاره ای جر این نیست که ادعای وقوع تولد مولا علی در کعبه را نادرست بدانیم.