آيه تطهير: معنا و مصاديق

آيه تطهير، يکي از آياتى است كه صراحتا عصمت و پاكى اهل بيت را از هر گونه پليدى و ناپاكى به اثبات مى‌رساند، خداوند در آيه 33 سوره احزاب مى‌فرمايد:
... إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً.
خداوند مى‏خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملًا شما را پاك سازد.
1- اثبات عصمت اهل بيت از اين آيه:
1-1- اين آيه با كلمه «انما» كه از قوى‌ترين ادات حصر به شمار مى‌رود، اذهاب رجس و پليدى را در اهل بيت عليهم السلام منحصر كرده است و از آن جائى كه الف و لام «الرجس» الف و لام جنس به حساب مى‌آيد، شامل هر نوع پليدى؛ چه ظاهرى و چه باطنى خواهد شد.
2-1- خداوند دراين آيه از مفعول مطلق تاکيدي(تَطْهيراً) استفاده نموده است. از ويژگيهاي اين مفعول يکي قطعيت حدث وديگري نهايت حدوث، توسط فاعل است.
3-1- در اينجا وهابيت شبهه ايجاد مي کند که خوب اين موضوع مزيتي براي اهل اهل بيت محسوب نمي شود چرا که اين اراده تشريعي خداوند است و تا زماني كه اهل بيت ، خود اين تطهير را حاصل نكنند ، هيچ اثري بر آن مترتب نمي‌شود ! همچنانکه خداوند با وضو مومنين را پاک مي نمايد ولي وقتي وضو گرفته نشود ، هيچ اثري نخواهد داشت ! پاسخ:
اولا:اگر مراد ارادۀ تشريعي باشد ، حصر آن به اهل بيت(با کلمه حصر انما) لغو خواهد بود ؛ چرا كه ارادۀ تشريعي شامل تمامي افراد بشر مي شود و اختصاص به اهل بيت ندارد ؛ چنانچه خداوند كريم در آيه وضو مي‌فرمايد :
مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ . مائده / 6 .
خدا نمى خواهد بر شما تنگ بگيرد ، ليكن مى خواهد شما را پاك ، و نعمتش را بر شما تمام گرداند ، باشد كه سپاس[ او ] بداريد .
واضح است كه مراد از اراده در اين آيه تشريعي و در باره همه مؤمنين است و اختصاص به افراد معين وخاصي ندارد ؛ بنابراين ، قطعاً اراده در آيه تطهير تكويني است .
ثانيا: صحابه‌اي كه نزول اين آيه را ديده و از شان نزول آن با خبر بودند ، اين تطهير را اراده تكويني خداوند مي‌دانند نه تشريعي واصلا به همين علت است که آنرا يک فضيلت براي اهل بيت دانسته اند.

2- مصاديق اهل بيت در اين آيه چه کساني هستند:
1-2- در آيات ياد شده وقتي سخن از زنان پيامبر اکرم (ص) به ميان آمده ، ضمير جمع مؤنث به کار رفته مانند:
من يات منکن - و من يقنت منکن - لستن - ان اتقيتن - تخضعن - وقرن - بيوتکن و ....
ولي وقتي به آيه تطهير رسيده ضماير جمع مذکر به کار رفته مانند:
ليذهب عنکم - ويطهرکم .
پس معلوم مي شود مخاطب در آيه تطهير غير از مخاطب در آيات قبل و بعد از آيه تطهير است.
2-2- طبق روايت صحيح مسلم و غيره وقتي آيه تطهير نازل شد رسول اکرم (ص) حضرت علي و فاطمه و حسن و حسين را زير کساء قرار داد و آيه شريفه قرائت فرمود روايت صحيح مسلم:
قَالَتْ عَائِشَةُ خَرَجَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم غَدَاةً وَعَلَيْهِ مِرْطٌ مُرَحَّلٌ مِنْ شَعْر أَسْوَدَ فَجَاءَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيّ فَأَدْخَلَهُ ثُمَّ جَاءَ الْحُسَيْنُ فَدَخَلَ مَعَهُ ثُمَّ جَاءَتْ فَاطِمَةُ فَأَدْخَلَهَا ثُمَّ جَاءَ عَلِيٌّ فَأَدْخَلَهُ ثُمَّ قَالَ (إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا).
صحيح مسلم: 7 /130 ح 6414.
3-2- زنان پيامبر گرامي (ص) متعدد بودند و در خانه هاي مختلف زندگي مي کردند و لذا در آيه 32 جمله (وقرن في بيوتکن) آمده است و اگر چنان که آيه تطهير نيز شامل آن ها مي شد بايد مثلا جمله (اهل البيوت) مي آمد و حال آن که (اهل البيت) آمده است.
4-2- شايد گفته شود که اهل بيت هر فرد، هر کجا که باشند اهل بيت است حتي در خانه مجاور.پاسخ: اگرکسي به ادبيات عرب آشنايي داشته باشند متوجه مي شود که خداوند در اين آيه نفرموده اهل بيت بلکه فرموده اهل البيت يعني از" ال" معرفه از نوع عهديه حضوري استفاده نموده است.لذا قطعا اهل بيت در اينجا فقط اصحاب کساء يا حداکثر به همراه ام سلمه مي باشند.
5-2- آيا شما از پسر نزديكتر سراغ داريد ؟ خداوند به نوح فرمود «قال يا نوح انه ليس من اهلك»! يعني حتي اگر پسر هم اهليت نداشته باشد اهل بيت انسان نيست چه رسد به همسر. پس اهل بيت نبودن همسر، يا اهل بيت پذيرفته نشدن ايشان، توسط رسول اکرم چرا بايد سوال بر انگيز باشد.
6-2- در صحيح مسلم آمده که از زيد بن ارقم سؤال شد آيا به زنان پيامبر (ص) اهل بيت پيامبر گفته مي شود يا خير؟ پاسخ داد همسر يک مرد از اهل بيت آن به حساب نمي آيد زيرا چه بسا زني با مردي يک عمر زندگي مي کند ولي در آخر عمر طلاق گرفته و به خانه پدرش رفته و جزء اهل بيت پدر محسوب مي شود.:
إنّ زيد بن أرقم سئل عن المراد بأهل البيت هل هم النساء ؟ قال: لا / وأيم اللّه ، إنّ المرأة تكون مع الرجل العصر من الدهر ، ثمّ يطلّقها ، فترجع إلى أبيها وقومها.
صحيح مسلم: ج 7 ص 123، (رقم 6381)، كتاب فضائل الصحابة، باب فضائل علي بن أبي طالب (ع).
7-2- زنان پيامبر هيچيک ادعا نکرده اند که آيه تطهير شامل ما نيز مي شود بلکه خلاف آن را نقل کرده اند مانند ام سلمه که مي گويد پس از نزول آيه تطهير و تکريم حضرت رسول گرامي علي و فاطمه و حسن وحسين عليهم السلام را ، من جلو رفته و از حضرت پرسيدم آيا من هم عضو اهل بيت هستم ؟ حضرت پاسخ داد تو آدم خوبي هستي و عضو اهل بيت نيستي بلکه از همسران پيامبر هستي .
عن أمّ سلمة، أنّ النبي صلى الله عليه وسلم جلل على الحسن والحسين وعلى وفاطمة كساء ثمّ قال : «اللهم هؤلاء أهل بيتى وحامّتي أذهب عنهم الرجس وطهّرهم تطهيراً. فقالت أم سلمة : وأنا معهم يارسول الله ؟ قال: إنّك على خير. هذا حديث حسن صحيح . وهو أحسن شئ روى في هذا الباب.
سنن الترمذي: ج 5 ص 361.
رواه الحاكم قائلا: هذا حديث صحيح على شرط البخاري ولم يخرجاه. المستدرك: 2/ 416، 3/ 146. وقال بعد نقل رواية اخرى بعد ذلك: هذا حديث صحيح على شرط مسلم ولم يخرجاه. المستدرك: 2/ 416.

لذا آيه تطهير دلالت بر عصمت دارد و آنرا منحصر به اهل بيت پيامبر مي نمايد.

والسلام