درسهايي از داستان قرآني طالوت

اخيرا در مقاله "سوالات قرآني از علماي شيعه(4)" به قلم جناب سجودي، با اشاره به داستان طالوت شبهاتي مطرح شده است. در اينجا قصد دارم به آن پاسخ دهم ولي قبل از آن به دو حقيقت از اين داستان ،اشاره مي کنم.
الف) حتي قوم خيره سر بني اسراييل هم مي دانستند که فرمانده لشکر سپاه انبياء مي بايست انتصابي از طرف خدا و نبي باشد لذا مي گويند" .... ابْعَثْ لَنَا مَلِكاً ". حال سخن آنها را مقايسه کنيد با برخي به اصطلاح صحابه که گفتند جانشين رسول الله را خود انتخاب مي کنند.
ب)در اين آيات آمده، پيامبر بني اسراييل فرمود : إِنَّ اللّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكاً يعني ايشان نصب طالوت به عنوان فرمانده سپاه را به خدا نسبت داد و انتخابي بشري ندانست. حال اين موضوع را مقايسه کنيد با عقيده اهل سنت که مي گويند خدا و پيامبرش در مورد جانشيني رسول الله نظري نداشته وبي تفاوت بودند.
آخر مگر نعوذبالله شان پيامبر و دين اسلام پايين تر از يهوداست که فرمانده بني اسراييل ،منتصب خداوندباشد و جانشين رسول الله منتخب مردم .
و اما جناب سجودي نوشته ايد:" الله جل جلاله با وجود مخالفت قوم بنی اسرائیل، طالوت را پادشاه آنها نمود، همین الله چرا در مورد انتخاب حضرت علی با عمر و ابوبکر مدارا کرد و هم خودش در قرآن سکوت کرد و هم پیامبر و هم علی؟؟؟"
پاسخ:
1- نه خداوند و نه رسولش در مورد جانشيني رسول الله سکوت نکرده اند .بلکه برخي صحابه خود را به کري و کوري زده بودند. و گرنه آيات و روايات در مورد اين موضوع کم نداريم .به عنوان نمونه آيه تطهير و روايت غدير.
2- قرآن به وجوب دستورهای شریعت نیز اشاره کرده، ولي بیان خصوصیات این مهم را به «سنت‏» واگذاشته است. یعنی فشار اصلی را بر تثبیت این واجبات گذارده و بیان خصوصیات را به دستگاه دیگر (سنت) واگذار کرده است.
وقتی برای پیامبر آیه نماز نازل شد، خدا در آن سه رکعت و چهار رکعت را نام نبرد تا آن ‏که رسول خدا (ص) آن را شرح داد. آیه زکات نازل شد، خدا مقدار آن را نگفت تا رسول خدا (ص) آن را شرح داد . پس در می‏یابیم وظیفه بیان مصداق‏ها و موارد و نیز تبیین جزئیات بردوش پیامبر (ص) است.
3- ما با دو وحی روبه‏رو هستیم: «وحی قرآنی‏» و «وحی تبیینی‏». در وحی قرآنی لفظ و معنا هر دو از ناحیه خدا است; اما در وحی تبیینی معنا از خدا و لفظ از سوی رسول خدا (ص) است.
آیات 43 و 44 سوره نحل به این دو گونه وحی اشاره می‏کند: «و انزلنا الیک الذکر
لتبین للناس ما نزل الیهم و لعلهم یتفکرون; ما بر تو «ذکر» را نازل کردیم تا
قرآنی را که برای مردم نازل شده تبیین و تفسیر کنی و زمینه تفکر آن‏ها را فراهم سازی‏».
این ذکر همان «وحی تبیینی‏» است که تمام سخنان پیامبر (ص) در زمینه معارف و دستورالعمل‏های دینی را شامل می‏شود .

4- از روش‏های جالب توجه قرآن تاکید بر صفات و ویژگی‏ها و عدم اصرار بر ذکر نام اشخاص است. شاید حکمت این روش توجه دادن امت ‏به صفات و ویژگی‏های خوب و بد در طول زمان است تا بر اساس اوصاف ذکر شده به شناخت اشخاص و تطبیق صفات بر آنان بپردازند واهمیت و جایگاه اشخاص را با میزان صفات تجلی یافته در آنان بسنجند .
5-قرآن کتاب داستان يا تاريخ نيست که اسامي را حتما ذکر نمايد .مثلا قرآن به اوصاف پيامبران پرداخته ولي از ميان 124000 نفرفقط حدود 30 نفر را بطور مستقيم يا غير مستقيم نام برده است.

6- شايد يكي از حكمت‌هاي عدم تصريح نام ائمه در قرآن و واگذاشتن تبين آيات به پيامبر خداآزمون امت بوده كه در سرنوشت نسل‌ها اثر مستقيم دارد. خداوند متعال در اين مسئله مهم ؛ امت اسلامي را امتحان كرده تا نفوسي كه در مقابل دستورات خدا و پيامبر تسلميند، از نفوس متمرد و سركش جدا شده و شناسايي شوند.
7- به فرض هم که اگر نام امام و یا امامان در قرآن می‌آمد، باز بهانه گيري تمام نمي شد.همين داستان طالوت عبرت انگيز است. مگر قوم بني اسراييل به پيامبرشان در مورد طالوت نگفتند: أنّی یکون له الملک علینا و نحن أحقّ بالملک منه و لم یؤت سعةًمن المال.( بقره / 247) از کجا می‌تواند فرمان‌روای ما باشد، حال آنکه ما به فرمان‌روایی از او شایسته‌تریم، و او توانمندی مالی ندارد؟(اشکالتراشی که به نوعی دیگر در سقیفه بنی ساعده از زبان خلفا صادر شد و به خاطر جوان بودن حضرت علی را کنار زدند .)