بي نامش آغاز نکنم
عبد الرحمن جزیری در کتاب "الفقه على المذاهب الأربعة [1]" در باب «مباحث صلاة الجنازة» و ذیل «مبحث الأحق بالصلاة على الميت» می نویسد:
حنفی ها می گویند: اگر حاکم حاضر باشد مقدم است، سپس نائبش که امیر شهر است، سپس قاضی، سپس رئیس پلیس، سپس امام زنده اش اگر افضل از ولی میت باشد. سپس ولی میت و اقوام ذکور به ترتیب نکاح، یعنی اول پسر، سپس پسر پسر تا پائین، سپس پدر، سپس جد تا بالا. سپس برادر تنی، سپس برادر پدری، سپس فرزند برادر تنی، و همین طور اقارب فرد. و اگر ولی ای نداشت، همسرش مقدم می شود، سپس همسایگان.
و اگر میت به کسی وصیت کرده باشد که او را غسل دهد یا بر وی نماز بخواند، وصیت وی باطل است و نافذ نیست.
حنبلی ها می گویند: شایسته تر برای نماز، وصی عادل است، پس اگر میت وصیت کند که فردی عادل بر وی نماز بخواند او از همه مقدم تر است. سپس حاکم، سپس نائبش، سپس پدر میت تا بالا، سپس پسرش تا پائین. سپس بستگان نزدیک بر حسب ترتیب میراث، سپس خویشاوندان، سپس همسر فرد. پس اگر اولیای میت در نزدیکی مساوی باشند، مثل برادران و عموها، افضل آن ها مقدم است. و اگر در همه ی جهات با هم برابر بودند، چنانچه درگیری باشد، قرعه کشی می شود. و اگر ولی میت نائب بگیرد در منزلت او خواهد بود و از کسانی که بعد او هستند مقدم است؛ به خلاف نائب وصی میت که در منزلت وصی نیست.
شافعی ها می گویند: شایسته ترین فرد پدر میت است تا بالا، سپس پسرش تا پائین. سپس برادر تنی، سپس برادر پدری، سپس فرزند برادر تنی، سپس فرزند برادر پدری، و به همین ترتیب بر حسب ترتیب میراث. پس اگر فرد نزدیکی نبود، آزاد شده ی میت مقدم است، سپس اقوام ذکور میت بر حسب نزدیکی. پس از آن امام اعظم (حاکم) یا نائبش، سپس خویشاوندان به ترتیب نزدیکی. و به هنگام تساوی در درجه مثل دو پسر، فرد مسن تر مقدم است، بعد فرد فقیه تر، بعد فرد قاری تر، بعد فرد متقی تر.
پس اگر میت وصیت کند کسی بر وی نماز بخواند، که بنابر آنچه ذکر شد در تقدم استحقاق ندارد، وصیتش نافذ نیست.
مالکی ها می گویند: محق ترین فرد برای نماز بر میت، کسی است که میت وصیت کرده باشد وی بر او نماز بخواند؛ اگر وصیت به امید دعای خیر وصیت شونده باشد، و الّا نه. سپس خلیفه و او همان امام اعظم (حاکم) است، اما نائبش نه حنفی ها می گویند: نائب حق تقدم دارد، اگر نائب او در حکم و خطبه باشد. سپس نزدیک ترین اقوام ذکور، یعنی اول پسر، سپس پسرش، سپس برادر، سپس پسر برادر، سپس جد، سپس عمو، سپس پسر عمو، و همین طور. پس اگر اقوام ذکور در نزدیکی با میت یکسان بودند، آن که از نظر فقه یا حدیث یا مانند آن افضل است مقدم می شود. و نه حنفی ها می گویند: نماز خواندن نباید از اقوام ذکور میت خارج شود، به خلاف سید که حق دارد نماز بخواند و بعد از اقوام ذکور قرار داد. پس اگر فرد ذکور یا سیدی نبود، بیگانگان در خواندن نماز یکسان هستند، مگر آن که افضل از بقیه است، مانند نماز جماعت.
مبحث الأحق بالصلاة على الميت
في الأحق بالصلاة على الميت اختلاف في المذاهب؛ مذكورة تحت الخط
(الحنفية قالوا: يقدم في الصلاة عليه السلطان إن حضر، ثم نائبه وهو أمير المصر، ثم القاضي، ثم صاحب الشرطة، ثم إمامه الحي إذا كان أفضل من ولي الميت، ثم ولي الميت على ترتيب العصبة في النكاح، فيقدم الابن، ثم ابن الابن، وإن سفل، ثم الأب، ثم الجد، وإن علا، ثم الأخ الشقيق، ثم الأخ الأب، ثم ابن الأخ الشقيق، وهكذا الأقرب فالأقرب، كما هو مفصل في "باب النكاح" فإن لم يكن له ولي، قدم الزوج، ثم الجيران، وإذا أوصى لأحد بأن يصلي عليه أو بأن يغسله فهي وصية باطلة لا تنفذ، ولمن له الحنفية قالوا: التقدم أن يأذن غيره في الصلاة.
الحنابلة قالوا: الأولى بالصلاة عليه إماماً: الوصي العدل، فإذا أوصى بأن يصلي عليه شخص عدل قدم على غيره، ثم السلطان، ثم نائبه، ثم أب الميت، وإن علا، ثم ابنه، وإن نزل. ثم الأقرب فالأقرب على ترتيب الميراث، ثم ذوو الأرحام، ثم الزوج، فإن تساوى الأولياء في القرب كإخوة أو أعمام، قدم الأفضل منهم على ترتيب الإمامة، وقدم تقدم في صلاة الجماعة، فإن تساووا في جميع جهات التقديم أقرع بينهم عند التنازع، وإذا أناب الولي عنه واحداً كان بمنزلته، فيقدم على من يليه في الرتبة، بخلاف نائب الوصي، فلا يكون بمنزلته.
الشافعية قالوا: الأولى بإمامتها أب الميت، وإن علا، ثم ابنه، وإن سفل، ثم الأخ الشقيق، ثم الأخ لأب، ثم ابن الأخ الشقيق، ثم ابن الأخ لأب، وهكذا على ترتيب الميراث. فإن لم يكن قريب قدم معتق الميت، ثم عصبته الأقرب فالأقرب، ثم الإمام الأعظم، أو نائبه، ثم ذوو الأرحام الأقرب فالأقرب، ويقدم الأسن في الإسلام العدل عند التساوي في درجة، كابنين، ثم الأفقه، والأقرأ، والأورع؛ وإذا أوصى بالصلاة عليه لغير من يستحق التقدم ممن ذكر فلا تنفذ وصيته.
المالكية قالوا: الأحق بالصلاة على الميت من أوصى الميت بأن يصلي عليه إذا كان الإيصاء لرجاء بركة الموصى له، وإلا فلا، ثم الخليفة، وهو الإمام الأعظم، وأما نئبه فلا الحنفية قالوا: له في التقدم، إلا إذا كان نائباً عنه في الحكم والخطبة، ثم أقرب العصبة، فيقدم الابن، ثم ابنه، ثم الأخ ثم ابن الأخ، ثم الجد، ثم العم، ثم ابن العم، وهكذا، فإن تعددت العصبة المتساوون في القرب من الميت تقدم الأفضل منهم لزيادة فقه، أو حديث، ونحو ذلك، ولا الحنفية قالوا: لخروج غير عصبة الميت، في التقدم بخلاف السيد فله الحق، ويكون بعد العصبة، فإن لم يوجد عصبة ولا سيد، فالأجانب سواء إلا أنه الأفضل منهم، كما في صلاة الجماعة، وقد تقدم).
اختلاف شدید این مذاهب را ببینید! از نظر حنفی ها و شافعی ها وصیت به نماز باطل است، در حالی که از نظر حنبلی ها و مالکی ها اولی ترین فرد به نماز، کسی است که به این کار وصیت شده است! به این ترتیب نماز امیرمومنان علی (علیه السلام) بر حضرت زهرا (علیها السلام) از نظر احناف و شافعیان باطل و مردود است!!!
حال اگر مولا را به عنوان پسرعموی پدر حضرت زهرا (علیها السلام) در نظر بگیریم، جزء ذوی الارحام یعنی خویشاوندان خواهد بود. اما اگر به رتبه بندی های فوق توجه کنید، متوجه می شوید که در هر چهار مذهب فقهی، حاکم وقت متقدم بر خویشاوندان است.
اگر مولا را به عنوان همسر حضرت به حساب آوریم هم فرقی نمی کند؛ زیرا فقط احناف و حنبلیان متعرض همسر میت شده اند، و هر دو وی را پس از خویشاوندان جای داده اند. شافعیان و مالکی ها هم که اصلا برای همسر میت، محلی قائل نیستند!
به این ترتیب از نظر فقه اهل سنت، نمازی که مولا علی (علیه السلام) به عنوان پسر عموی پدر یا همسر بر حضرت زهرا (علیها السلام) خوانده صحیح نبوده، بلکه ابوبکر به عنوان خلیفه و امام برای خواندن نماز دارای حق تقدم بوده است!
حال اهل سنت باید میان دو چیز یکی را انتخاب کنند:
1- نمازی که مولا خوانده صحیح نبوده است. در واقع سرور زنان بهشت به امری وصیت کرده که باعث ابطال نماز میتش شده است!!! و علی (علیه السلام) هم به عنوان یکی از ده نفر وعده داده شده به بهشت - از نظر اهل سنت - دست به کاری زده که باعث شده نماز میت سرور زنان بهشت، باطل شود!!!!!
2- نمازی که مولا خوانده صحیح بوده است. در واقع ابوبکر خلیفه و امام آن زمان نبوده و مولا علی (علیه السلام) به عنوان امام زمان حضرت زهرا (علیها السلام)، بر جنازه اش نماز گزارده است.
پیوندها:
[1] http://islamport.com/d/2/fqh/1/29/319.html
[2] http://islamtxt.net/OLD-islamtxt-drupall/?q=%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1-%D9%87%D8%A7/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86/%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA