چگونه مي توان خانه را از قبر ستان تمييز داد؟

شماره سؤال: 
196

حمد و سپاس براي خداوند جهانيان و سلام و درود بر پيامبر ما محمد  صلی الله علیه وسلم و سلام بر تمامى خاندان و اصحاب وی رضی الله  عنهم اجمعین                                      

جواب
1-«لاَ تَجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قُبُورًا1 إنَّ الشَّيْطَانَ يَنْفِرُ مِنَ البَيْتِ الَّذِي تُقْرَأُ فِيهِ سُورَةُ البَقرَةِ»‌.
«خانه‌هايتان‌ را گورستان‌ نگردانيد زيرا شيطان‌ از‌ خانه‌اي‌ كه‌ در آن‌ سوره‌ بقره‌ خوانده‌ شود، فرار م?کند (وارد نمي‌شود)». (تفسير انوار القران).
باخواندن قرآن (سوره بقره) در خانه؛ از قبر متمايز مي‌شود چون خانه همانا يك قبرستان است اما قرآن خواندن در آن (خانه) آنرا از قبر متمايز ميكند چون فرقشان در جايز بودن قرائت در آنها است..
2- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ قَالَ أَخْبَرَنِي نَافِعٌ عَنْ ابْنِ عُمَرَعَنْ النَّبِيِّ ( قَالَ: «اجْعَلُوا مِنْ صَلَاتِكُمْ فِي بُيُوتِكُمْ وَلَا تَتَّخِذُوهَا قُبُورًا»2.
«برخي از نمازهايتان را در خانه هايتان بخوانيد وآنها (خانه هايتان) را قبرستان نگردانيد».
يعني نماز فرق بين محل سكونت و قبرستان است، زيرا در قبرستان نماز خواندن جايز نيست پس اگر در خانه هايتان نماز نخوانيد با قبرستان (كه بدون جاي جايز براي نماز است) فرقي نخواهد داشت.
3- وحَدَّثَنَا ابْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ أَخْبَرَنَا أَيُّوبُ عَنْ نَافِعٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ عَنْ النَّبِيِّ ( قَالَ: «صَلُّوا فِي بُيُوتِكُمْ وَلَا تَتَّخِذُوهَا قُبُورًا»3.
«نماز بخوانيد در خانه هايتان وآنها را قبرستان نكنيد».

نكته:
در روايات مذكور آشكارا ديده مي شود كه فرق خانه و قبر در اعمالي مانند قرائت قرآن (روايت اول) و نماز خواندن (روايت دوم وسوم) است. يعني اگر خانه‌اي در آن قرآن قرائت نشود يا در آن نماز برپا نگردد با قبر فرقي ندارد.
سوال: كدام انسان عاقلي به جاي ساختن بنا و ساختمان به قبرستان مي‌رود و در آن سكني مي‌گزيند؟ اگر چنين بود پس چرا مردم خانه مي‌ساختند؟
اكنون روشن شد كه خانه با قبر فرق دارد خانه محل آباد و استراحت زندگان و نماز و قرائت است برعكس؛ قبر محل بي جانان و اموات و مردگان و سكوت است.
حال نوبت خواننده محترم است از دو مكان يكي را براي صلاة و قرائت انتخاب كند قبرستان محل مناسب است يا خانه!!!
1- (وَلَا تُصَلِّ عَلَى? أَحَدٍ مِّنْهُم مَّاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى? قَبْرِهِ ? إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ) ‏(توبه: 84).
«هرگاه يكي از آنان مُرد اصلاً بر او نماز مخوان و بر سر گورش (براي دعا و طلب آمرزش و دفن او) نايست، چرا كه آنان به خدا و پيغمبرش باور نداشته‌اند و در حالي مرده‌اند كه از دين خدا و فرمان الله خارج بوده‌اند». ‏

نكته:
در اين آيه به پيامبر ( دستور داده مي شود كه بر قبور غير مسلمان نايستد و بر اموات آنها نماز نگزارد. يعني اين دو مورد فوق (ايستادن براي استغفار و دعا/ نماز گزاردن بر اموات) در نزد خداوند مهم بوده و براي غير مسلمانان و مشركان نيست حال اين سوال مطرح مي شود. پس براي كيست؟
جوابش آشكار و بارز است:
مسلما اين مهمات براي مسلمانان است.
البته كه روايات زيادي آداب قبر و اموات را نشان داده اند. پس دو امر مهم براي مسلمانان در حق ديني كه دارند جائز است آن دو امر مهم عبارتند از:
1- نماز گزارن بر ميت (وَلَا تُصَلِّ)
2- ماندن و ايستادن بر قبر ميت (وَلَا تَقُمْ)
حال دو مورد فوق را از روايات وارده از پيامبر اكرم ( بررسي وثابت ميكنيم:
1- عن أَبي هريرة (، قَالَ: قَالَ رسولُ الله (: «مَنْ شَهِدَ الجَنَازَةَ حَتَّى يُصَلَّى عَلَيْهَا، فَلَهُ قِيراطٌ، وَمَنْ شَهِدَهَا حَتَّى تُدْفَنَ، فَلَهُ قِيرَاطَانِ» قِيلَ: وَمَا القِيرَاطانِ قَالَ: «مِثْلُ الجَبَلَيْنِ العَظِيمَيْنِ» (متفقٌ عَلَيْهِ).
«كسي كه جنازه‌اي را مشاهده و بر او نماز گزارد يك قيراط ثواب دارد و اگر تا اتمام دفن در همراهي ميت باشد قيراطي ديگريعني دو قيراط ثواب ميگيرد».

- وعنه: أنَّ رسولَ الله (، قَالَ: «مَنِ اتَّبَعَ جَنَازَةَ مُسْلِمٍ إيماناً وَاحْتِسَاباً، وَكَانَ مَعَهُ حَتَّى يُصَلَّى عَلَيْهَا وَيُفرَغَ مِنْ دَفْنِهَا، فَإنَّهُ يَرْجعُ مِنَ الأَجْرِ بِقيراطَيْنِ كُلُّ قِيرَاطٍ مِثْلُ أُحُدٍ، وَمَنْ صَلَّى عَلَيْهَا، ثُمَّ رَجَعَ قَبْلَ أنْ تُدْفَنَ، فَإنَّهُ يَرْجِعُ بِقيرَاطٍ» (رواه البخاري).
«كسي كه جنازه مسلماني را با ايمان و اخلاص همراهي كند و تا زماني كه بر او نماز خواند و دفنش تمام شود با او باشد دو قيراط (دوكوه) ثواب دارد. و كسيكه بر آن نماز گزارد يك قيراط (يك كوه) ثواب مي‌گيرد».
دو روايت فوق همان نكته اول آيه (يعني نماز گزاردن بر ميت) را نمايش ميدهند و احتياجي به دليل و برهان ديگري نيست. اما اگر باز هم فردي هنوز قانع نشده مي تواند به احاديث مستند رجوع و آنرا بيابد.
- وعن أَبي عمرو - وقيل: أَبُو عبد الله، وقيل: أَبُو ليلى (عثمان بن عفان) (، قَالَ: كَانَ النبيُّ ( إِذَا فُرِغَ مِن دَفْنِ المَيِّتِ وَقَفَ عَلَيْهِ، وقال: «اسْتَغْفِرُوا لأخِيكُمْ وَسَلُوا لَهُ التَّثْبِيتَ، فَإنَّهُ الآنَ يُسألُ» (رواه أبوداود)
«پيامبر ( هنگامي كه از دفن مرده اي فارغ مي شد بر آن ايست ميكرد و مي گفت: «براي برادرتان استغفار كنيد و برايش آرزوي ثبات نماييد كه اكنون مورد سوال واقع مي شود».
در اين حديث هم پيامبر ( به امتش نشان داده كه بر ميتي كه در حال دفن است بايستند و استغفار نمايند.


سوال:
آيا در آيه مذكور هيچ گونه عملي چون اجتماع در مساجد/ قرائت قرآن/ طعام دادن و... آمده است؟آيا واقعاً اين معجزه ديگري از قرآن نيست كه دقيقا همان احاديث را تصديق ميكند؟ در آيات گذشته هم عمل ايستادن واستغفار را مهم مطرح نموده در روايات هم چنين است سبحان الله از اين هماهنگي!!!
2- (وَالَّذِينَ جَاءُوا مِن بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ) [حشر : 10 ]
«و کسان? که پس از اينان آمدند. مى‏گويند: (رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ) پروردگارا، ما را و آن برادرانمان را كه در ايمان آوردن از ما پيشى گرفتند، بيامرز»
معجزه ديگر قرآن در اين آيه آشكار است. كساني كه بعد از آنها مي‌آيند چه كساني هستند؟
آيا همان هايي كه با جنازه همراه بوده اند؟؟
يا خير بازماندگان و مؤخرين كه هنوز در دنيا هستند؟

جواب:
(مِن بَعْدِهِمْ) يعني، پس از آنها؛ نه آنانكه همراه اموات در قبرستان آمده اند پس اگر مسلماني بر قبر مرده مسلماني وارد شد درست آنست كه برايش مانند آيه دعا كند همانگونه كه در روايت فوق نيز از پيامبر ( ثابت شده است «اسْتَغْفِرُوا لأخِيكُمْ وَسَلُوا لَهُ التَّثْبِيتَ»

بررسي آیات دعا واستغفار وتفسير آن با روايات پيامبر صلى الله عليه و سلم

1.وَعَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رضی الله عنهما قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم  بِقُبُورِ الْمَدِينَةِ، فَأَقْبَلَ عَلَيْهِمْ بِوَجْهِهِ فَقَالَ: «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ الْقُبُورِ، يَغْفِرُ اللَّهُ لَنَا وَلَكُمْ، أَنْتُمْ سَلَفُنَا وَنَحْنُ بِالْأَثَرِ» (رواه الترمذي وقال حديث حسن)  «ابن عباس رضی الله عنهما گفت: رسول الله  از کنار قبرهايي در مدينه گذشته رخ بطرف شان نموده و فرمود: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ يا أَهْلَ القُبُورِ...» سلام بر شما باد اي اهل قبرها! خدا بر ما و شما بيامرزد! شما از پيش رفتيد و ما در دنبال شما خواهيم آمد».
2.عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم كُلَّمَا كَانَ لَيْلَتُهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم  يَخْرُجُ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ إِلَى الْبَقِيعِ فَيَقُولُ: السَّلَامُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ وَأَتَاكُمْ مَا تُوعَدُونَ غَدًا مُؤَجَّلُونَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِأَهْلِ بَقِيعِ الْغَرْقَدِ».
«رسول الله صلی الله علیه وسلم  در آخر هر شبي که نوبت او بود از خانه برآمده، به بقيع رفته ميفرمود: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤمِنينَ...» سلام بر شما باد سراي قوم مؤمنان و آمد شما را آنچه ديروز براي فردا بدان وعده داده شده بوديد و اگر خدا بخواهد بشما مي پيونديم، خدايا بر اهل بقيع غرقد بيامرز».
3.وَعَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ رضی الله عنهما قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم  يُعَلِّمُهُمْ إذَا خَرَجُوا إلَى الْمَقَابِرِ أَنْ يَقُولُوا: السَّلَامُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الدِّيَارِ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُسْلِمِينَ، وَإِنَّا إنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ، نَسْأَلُ اللَّهَ لَنَا وَلَكُمْ الْعَافِيَةَ» (رواه مسلم).
«پيامبر صلی الله علیه وسلم  آنها را تعليم ميداد، که چون به گورستان روند، بگويند: سلام بر شما باد، اهل اين منزل از مؤمنان و مسلمانان و اگر خدا بخواهد بشما مي پيونديم از خداوند بخود و شما عافيت مي طلبم».

نكته:
اگر به همه اين روايات بنگريم دقيقا با قرآن هماهنگ هستند و در هيچ كدام از قرائت اشاره اي ندارد بلكه فقط دعا و استغفار وجود دارد.

حال آياتي ديگر از قرآن را درباره استغفار بررسي ميكنيم:
3-‏ (اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِن تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ) ‏(توبه: 80).
«چه براي آنان طلب آمرزش كني و چه نكني، حتّي اگر هفتاد بار (و دفعات بسيار) براي آنان طلب آمرزش كني، هرگز خداوند آنان را نمي‌آمرزد. اين بدان خاطر است كه به خدا و پيغمبرش ايمان ندارند (و سر از بند شريعت و ربقه اطاعت برتافته‌اند) و خداوند گروه بيرون‌روندگان از فرمان خداوند (و آئين آسماني) را (به راه سعادت) هدايت نمي‌كند». ‏
4- (مَا كَانَ لِلنَّبِيِّ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَن يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَلَوْ كَانُوا أُولِي قُرْبَىٰ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ) (توبه: 113). ‏
«پيغمبر و مؤمنان را نسزد كه براي مشركان طلب آمرزش كنند، هرچند كه خويشاوند باشند، هنگامي كه براي آنان روشن شود كه (با كفر و شرك از دنيا رفته‌اند، و) مشركان اهل دوزخند». ‏
باز در آيات 3 و 4 استغفار براي غير مسلمان (مشركان و...) منع شده و بلكه فقط براي مؤمنان جايز است.
پس بايستي براي مردگان مسلمان استغفار كنيم نه براي مشركان. يعني استغفار براي مسلمان لازم است.
آيا اين آيات همان روايت فوق را تثبيت نميكنند «اسْتَغْفِرُوا لأخِيكُمْ»؟
بنابراين در آيات 1 و 2 و 3 و4 سه امر مهم براي مسلمانان ذكر شده كه براي غير مسلمان نيست و در روايات  از پيامبر صلی الله علیه وسلم هم ذكر شده اند كه عبارتند از :
1- نماز گزاردن بر ميت
2- ايستادن بر قبور مسلمانان
3- دعا و استغفار

سوال:
آيا ثواب خواندن قرآن به اموات مي‌رسد؟
(1)- عن أَبي أُمَامَةَ رضی الله عنه، قَالَ: سَمِعْتُ رسولَ اللهِ صلی الله علیه وسلم ، يقول: «اقْرَؤُوا القُرْآنَ؛ فَإنَّهُ يَأتِي يَوْمَ القِيَامَةِ شَفِيعاً لأَصْحَابِهِ» (رواه مسلم).
«قرآن بخوانيد كه براي صاحبش در روز قيامت شفاعت مي‌كند».
(2)- وعن النَّوَّاسِ بنِ سَمْعَانَ رضی الله عنه ، قَالَ: سَمِعْتُ رسولَ الله صلی الله علیه وسلم ، يقولُ: «يُؤْتَى يَوْمَ القِيَامَةِ بِالقُرْآنِ وَأهْلِهِ الذينَ كَانُوا يَعْمَلُونَ بِهِ في الدُّنْيَا تَقْدُمُه سورَةُ البَقَرَةِ وَآلِ عِمْرَانَ، تُحَاجَّانِ عَنْ صَاحِبِهِمَا» (رواه مسلم).
«روز قيامت قرآن و اهلش كه به آن در دنيا عمل ميكنند، آورده می‌شود، نيز سوره هاي بقره وآل عمران براي صاحبشان شفاعت مينمايند».

اگر همه احاديث را بنگريد باز در آنها ثواب و خيرش براي دو كس است:
1-صاحبش و اهلش. (يعني كسي كه آنرا قرائت  ميكند. در  روايات قبلي بحث شد)
2-شنونده وگوش دهنده به قرائت.


5- (وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ) ‏(اعراف: 204).

«و چون قرآن خوانده شود، به آن گوش فرا دهيد و خاموش بمانيد تا مورد رحمت قرار گيريد»
حال اين سوال مطرح است، اين آيه در مورد زندگان است يا مردگان؟ اين آيه دستور مي‌دهد كه وقتي قرآن قرائت مي‌شود گوش كنيد و ساكت باشيد.آيا مردگان خودشان ساكت نيستند نكند در آنجا هم مشغول داد و ستد و گفتگو هستند كدام عاقلي به مرده مي‌گويد گوش بده؟ براي دانستن جواب روزي بر يك جنازه قبل از دفنش بايستيد و مرتبا بگوييد:  «گوش كن با تو هستم گوش كن با تو هستم» طوريكه فردي تو را در اين حال ببيند آيا آن فرد تو را ديوانه نمي پندارد. يا خير در مسجد جنازه‌اي هست چند نفر در مورد عمل بد يك  نفر با هم حرف مي‌زنند فرد ديگري وارد مي‌شود در اين هنگام براي اينكه فرد تازه وارد، متوجه حرفهايشان نشود با هم درِ گوشي حرف مي‌زنند. پس چرا وقتي این فرد نيامده بود درگوشي حرف نمي‌زدند مگر نمي‌گويند: مرده حرفهايشان را مي شنود مانند تلقين در قبرستان يا خواندن قرآن بر مردگان؟
اما آيا مرده به قرائت گوش مي‌دهد يا زنده؟
آيا مرده بدون جان و روح مي‌تواند بشنود؟
6- (إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَىٰ) (نمل: 80).
«تو (اي پيامبر) نمیتواني مرده را شنوا سازي»
7- ‏ (وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَن يَشَاءُ ۖ وَمَا أَنتَ بِمُسْمِعٍ مَّن فِي الْقُبُورِ) ‏(فاطر: 22).
«مردگان و زندگان برابر نيستند خدا شنوا ميسازد هركه را بخواهد، و تو (اي پيامبر) نمي‌تواني آنان را كه در قبر هستند بشنواني».

 

--------------------------------------------------------------------------------------------------اقتباس/[كتاب قبور و مردگان] بت پرستی امروز

1) در كتاب معظم مقامات عام 2004 – به جاي قبور، مقابر، آمده و در توضيح آن چنين ميگويد: «يأتي القرآن, وأهله الذين يعملون به في الدنيا».
2) صحيح مسلم/ استحباب صلاة نافلة.
3) صحيح مسلم/ استحباب صلاة نافلة