حقایقی در مورد کلمه مولی!

اگر کلمه مولی مبهم و گنگ نبود، پس نیازی نبود که جناب علامه امینی ۱۱ جلد کتاب بنام الغدیر قلم فرسایی کند. دقت کنید که سرمنشاء اصلی اختلاف شیعه با سایر فرق و مذاهب اسلامی دقیقا در همین نکته نهفته است و برداشت غلطی که علمای شیعه از کلمه مولی داشته اند. و این اعتقاد که کلمه مولی به معنای اولی است و بعد اولی را اولی بالتصرف معنا و سپس اولی بالتصرف را اولی الامر یا ولی امر معنی کرده و سپس از آن، مفهوم امامت را برداشت کرده و آرام آرام کار را به جایی می کشانند که مقام امامت را بالاتر از نبوت اعلام می‌کنند!! و در نتیجه معنای سخن پیامبر اینگونه می‌شود: هرکس من خلیفه او هستم علی هم رهبر و خلیفه و حاکم بر اوست! خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن باش با دشمن او. البته برای اینکه کسی معنای خلافت را از کلمه مولی برداشت نکند در ادامه، سخن از دوستی و دشمنی شده است.

 علامه امینی در کتاب الغدیر بحثی را باز کرده اند با این نتیجه گیری که بیشتر علمای علم عرب کلمه مولی را به معنای اولی تعریف کرده اند، ولی: ۱- در این خصوص اتفاق نظر وجود ندارد. ۲- میان ماه من تا ماه گردون * تفاوت از زمین تا آسمان است:
حتی داشتن مفهوم اولی در کلمه مولی هیچگاه نمی‌تواند معنای خلافت و جانشینی و امامت را داشته باشد. زیرا اعراب برای بیان این مفاهیم، کلمات روشن و واضح و روشنتری دارند. معنی دقیق کلمه مولی در زبان فارسی می‌شود: آقا و سرور. اگر دقت کنید در این معنای فارسی نیز، مفهوم برتری و اولویت وجود دارد ولی به هیچ وجه معنای پادشاهی و حکومت از آن برداشت نمی‌شود و اگر پیامبر اکرم در میان مردم ایران می فرمودند که هر کس من آقا و سرور او هستم علی نیز آقای اوست، مردم ایران، معنای حکومت و پادشاهی را از این کلمات برداشت نمی‌کردند. بلکه این کلمه (مولی یا آقا) نوعی برتری معنوی را در ذهن انسان، تداعی می‌کند. زیرا انسان تا چیزی را برتر و بالاتر نداند نمی‌تواند به او عشق بورزد و او را دوست داشته باشد، برای همین پیامبر اکرم در ادامه نیز می‌گویند: خدایا دوست داشته باش هر که او را دوست دارد. پس طبیعی است که کلمه مولی (یعنی دوست داشتن) باید معنای اولی را هم داشته باشد. قرینه آن هم سخنان بعدی پیامبر است و اینکه درجه این اولویت (در صورتیکه بنا به فرض محال، معنای صرف مولی، اولی بود) مشخص نیست آیا ولایت مانند ولایت خداوند مطلقه است؟

یا مانند ولایت پدر بسیار محدود. ما دستور صریح شخص پیامبر می دانیم که کلمات او را باید با قرآن بسنجیم و در اینجا طبق عقیده شیعیان می‌گوییم: خداوند در قرآن کریم عوض مزد و اجر رسالت را دوستی با خاندان پیامبر اعلام کرده (و نه حکومت آنها) و چون این محل آخرین میقات نبی اکرم با مردم بوده و مزد را هم باید در آخر کار گرفت، پس طبق عقیده خود شیعه پیش رفته و طبق آیه قرآن از کلمه موده یعنی دوستی خاندان نبی استفاده کرده و کلمه مولی که معنی دوست داشتن می دهد و سخنان بعدی پیامبر اکرم متوجه می‌شویم که منظور از این کلمه یعنی مولی دوست داشتن علی است. بهتر است بدانید که اعراب این کلمه را بیشتر به کسانی اطلاق می‌کنند که اسیرانی را آزاد کنند، به آن اسیران موالی می گویند و به شخصی که اسراء را آزاد کرده مولی می گویند. مولوی نیز در اشعار زیر همین عقیده را دارد:
کیست مولی؟ آنکه آزادت کند   بند رقیت ز پایت وا کند

پس اگر بنا باشد که انسان تحت فرماندهی و اسارت کسی باشد دیگر آزادی و کلمه مولی چه معنایی می دهد؟! یعنی اگر منظور پیامبر اکرم لزوم تبعیت بی چون و چرا و ولایت مطلقه ی علی بوده باشد این سخن پیامبر اکرم، مفهومی ضد کلمه مولی خواهد داشت. و این خود یکی دیگر از صدها تناقضی است که شیعه گرفتار آن شده است. به طور کلی مولی کلمه ای است که بیشتر بار معنوی دارد. شیخ شرف الدین عالم شیعه نیز در سخنرانی دارالتقریب گفته: امام، عهده دار خزائن معنوی و خلیفه عهده دار خزائن مادی خداوند است.
معنای یک کلمه را باید با توجه به موارد زیر فهمید:
– شرایط بوجود آمده در محیط (اوضاع و احوال همان زمان)
– فرهنگ مردم همان زمان.
– نوع اندیشه و روحیه مخاطبین.
– استفاده ای که مردم از آن واژه در همان زمان داشته اند.
– و منظور گوینده و هدفی که داشته ترجمه کرد.
– آن کلمه به تنهایی چه معنایی می دهد و همراه با سایر جملات و قرائن چه معنایی می دهد.
• نکته بسیار ظریفی که محققین شیعه از آن غافل مانده اند آن است که غنای سنگین ادبیات عرب گاه باعث می شود یک کلمه دارای معانی متعدد و حتی ضد هم باشد، برای همین برای درک منظور و هدف گوینده هیچ راهی نیست جز اینکه شرایطی که آن سخن در آن گفته شده را با توجه به کل متن (و نه معنی کردن فقط یک کلمه) و تمامی اوضاع و احوال معنی کنیم.
• اگر منظور پیامبر اکرم در غدیر خم تعیین جانشین برای خودشان بود مانند زمانی که در جنگ تبوک حضرت علی را در مدینه (سرپرست خانواده خود) گذاشتند، باید پس از معرفی حضرت علی می¬فرمودند: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه ولکن لا نبی بعدی»، یعنی خلیفه و جانشین من است ولی با این تفاوت که پس از من نبی و پیامبری نیست، زیرا شما معتقدید پیامبر در این موضع، علی را با خودش برابر و در تمامی امتیازات یکسان معرفی کرد، پس بسیار واجب بود برای جلوگیری از گمراهی آیندگان، مانند هنگام خروج برای جنگ تبوک می فرمودند: «لا نبی بعدی».

• مردم از زبان پیامبر و از قول قرآن می دانستند که پس از رحلت پیامبر اکرم دیگر وحی در کار نیست و علی نمی‌تواند با آسمان در ارتباط باشد، چرا رسول خدا تکلیف نوع حکومت و نفر بعدی را مشخص نمی‌کنند؟ زیرا ممکن بود مردم پس از رحلت نبی اکرم به خاطر عدم وجود وحی سخن حضرت علی را در رابطه با خلافت امام حسن و امام حسین قبول نکنند؟ پس بنا بر طریق اولی نبی اکرم ابتدا باید روش تعیین خلیفه را بیان می کردند و بعد به سراغ تعیین مصداق (یعنی معرفی علی) می رفتند، با عنایت به این نکته مهم که شما در استدلالهای خود مساله جانشینی و خلافت را بسیار مهم و اساسی جلوه می دهید. براستی چرا پیامبر در مورد چنین مساله بسیار مهمی از کلمه مبهم مولی با ۲۷ معنی مختلف استفاده می‌کند که هیچکدام نیز معنی خلافت نمی دهد؟ و به جای تعیین روش انتخاب حاکم فقط به معرفی مصداق، بسنده می¬کنند؟ سخن پیامبر اکرم نیز در این موضع (اگر آنرا حمل بر تعیین جانشین کنیم) بسیار مبهم و نامفهوم است، پس تکلیف در این امر به قول شما بسیار مهم، چیست؟

• همانگونه که آیات قرآن با سایر آیات تفسیر می‌شوند، سخنان پیامبر نیز با سایر سخنان ایشان تفسیر می‌شود. پیامبر در ادامه می فرماید: «اللهم وال من والاه وعاد من عاداه». خدایا دوست داشته باش هرکه او را دوست دارد و دشمن باش با هر که با او دشمن است. اگر معنی مولی در اینجا برتر بودن باشد باید می‌فرمودند: خدایا بالا ببر شان و مقام کسی را که علی را برتر می داند و پایین بیاور مقام آنرا که او را پایین می داند… یا دشمن باش با کسی که از او پیروی نمی‌کند و دوست باش با کسی که از او پیروی می‌کند.

• اگر پیامبر قصد تعیین جانشین داشتند با توجه به شناختی که از جامعه عرب داشتند باید می گفتند علی جانشین من پس از من برای حکومت بر شماست. ولی نکته اینجاست که پیامبر اکرم، اصلاً خلیفه نبودند که بخواهند برای خودشان، جانشین تعیین کنند. و هدف ایشان از بعثت حسب گفته خود ایشان: «بعثت لأتمم مکارم الأخلاق» بوده است ولی برادران روحانی من طبق میل ذاتی خود فکر می‌کنند هدف بعثت، حکومت و ریاست بر مردم بوده و علی یا پیامبر نیز نعوذ بالله، مشتاق آن!!!

• برای فهمیدن معنای واقعی یک کلمه در سخنان پیامبر، تطبیق آن با قرآن و سایر سخنان پیامبر است. پیامبر اکرم در ادامه همین سخنان می گوید (اللهم وال من والاه وعاد من عاداه) خدایا دوست داشته باش هر که او را دوست دارد و دشمن باش هر که او را دشمن دارد. (وال) با مولی از یک ریشه است و معنی دوستی می‌دهد و نه خلافت! شاید یکی از دلایل پیامبر اکرم از بیان این جمله این باشد که کسی فکر نکند منظور ایشان از کلمه مولی خلیفه است. شرایط آن لحظه یعنی خصومت سپاه یمن و شایعه پراکنی‌ها علیه علی و مخالفت خالد و غیره با حضرت علی بر سر غنایم این موضوع را قویا تایید می‌کند. وگرنه پیامبر باید می گفت: خدایا دوست داشته باش هر که او را اطاعت یا پیروی می‌کند. حتی اگر به قرآن نیز رجوع کنیم و طبق سفارش پیامبر که می فرمایند سخنان مرا با قرآن تطبیق کنید و اگر مطابق آن بود قبول کنید می بینیم در قرآن نیز طبق نظر خود شیعیان در رابطه با نزدیکان و اهل بیت پیامبر آمده: بگو من اجری از شما نمی خواهم جز دوستی (موده) با نزدیکانم. دقت کنید که می فرماید: اجری نمی خواهم جز دوستی خاندانم (و نه خلافت آنها!). و اگر علی خلیفه بلافصل بود نیازی نبود پیامبر اکرم اینهمه سفارش اهل بیت را به مردم بکند، بلکه باید سفارش مردم را به اهل بیت می کرد.(ممکن است بگویید «پیامبر علم غیب داشته» ولی مردم که علم غیب نداشتند چرا کسی یکبار هم از پیامبر اکرم نپرسید که: علی خلیفه است و شما باید سفارش ما را به او بکنید و نه سفارش او را به ما!!!)

• تمام ۲۷ معنی مولی معنی نزدیکی را می دهد و نه معنای فرمانروایی و جانشینی را. همسایه نزدیک انسان است، دوست نزدیکترین فرد به انسان است، پسرعمو، آزاد شده و… اینها همه به انسان نزدیکند. جالب اینجاست که فقط معنی سرپرست و حاکم است که معنای نزدیکی در آن نیست. و شیعه دقیقا همین معنای مخالف را پذیرفته است.
در ضمن دقت کنید اصولاً دین و اصول دینی باید مفهومی بسیار ساده و آسان و قابل فهم داشته باشد تا همه مردم اعم از پیر و جوان و با سواد و بیسواد و عرب و عجم با هر زبان و فرهنگی آنرا بفهمند و به آن ایمان بیاورند تا روز قیامت نیز هیچ جایی برای عذر و بهانه باقی نباشد و اگر فهم دین و مبانی آن سخت و دشوار و پیچیده باشد اصولا نه کسی آنرا می فهمد و نه حتی کسی در صدد فهم آن بر می آید و نه می‌توان از آن دفاع کرد و روز قیامت نیز خداوند نمی¬تواند کسی را به خاطر عدم فهم موضوعی پیچیده و غیر قابل فهم مجازات کند. تمام ادیان الهی نیز آسان و قابل فهمند. درباره اسلام دقت کنید که خداوند پیامبری را فرستاد تا آن پیامبر به مردم بگوید من فرستاده خدایم (نبوت) و شما باید فقط یک خدا را پرستش کنید و به یک خدا ایمان داشته باشید و تمامی عبادات را خالصانه برای او انجام دهید (‌توحید) و اگر چنین کنید و مرتکب گناه نشوید (‌تقوی و عمل صالح) در آن جهان به بهشت می روید و گرنه به دوزخ می‌روید (معاد) نگاه کنید به همین راحتی ‌و آسانی و سادگی! دین اسلام یعنی اعتقاد و پذیرفتن همین کلمات (إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللَّـهِ الْإِسْلَامُ)[آل¬عمران/۹] و تسلیم شدن در برابر این کلمات (حضرت علی: الاسلام هو التسلیم، اسلام یعنی تسلیم شدن) اکنون نگاه کنیم که غلات و تشیع صفوی چه چیزهای درهم و برهمی را به عنوان اصلی ترین اصول برای پیروانش تشریح می‌کند که عدم اعتقاد به آنرا نیز موجب دوزخی شدن می داند! اصولی که حتی بزرگترین علماء و روحانیون شیعه نیز پس از نگارش صدها جلد کتاب در طول ۱۴ قرن هنوز موفق به اثبات آن نشده اند. به عنوان مثال همین موضوع غدیر و معرفی حضرت علی به عنوان جانشین پیامبر اکرم . آنها می گویند برای تفسیر آیه ابلاغ  (یا أَیهَا الرَّ‌سُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیکَ مِن رَّ‌بِّکَ) باید به سخنان نبی اکرم در غدیر مراجعه کنیم و ما وقتی به سخنان نبی اکرم مراجعه می‌کنیم به کلمه ای بر می خوریم (مولی) که دارای ۲۷ معنی متفاوت و مختلف است که معنی خلیفه و جانشین به هیچ وجه از آن مستفاد نمی‌شود و اینجاست که علمای دو طرف (‌شیعه و اهل سنت) قرنهاست بر سر تعریف کلمه مولی و اینکه آیا معنای اولی الامر و اولی‌بالتصرف از آن استخراج می‌شود یا خیر؟، صدها صفحه کاغذ را سیاه کرده اند و وارد بحثهای بی سر و ته و دشوار صرف و نحو عربی شده اند. سئوال من اینجاست آیا خداوند به خاطر عدم فهم و درک چنین موضوع پیچیده و لاینحلی (حتی برای دانشمندان ادبیات عرب) سایر انسانها را به دوزخ می برد و اصولا آیا این است روش تبیین و تفهیم مهمترین اصول و ارکان دین به مردم؟!!! یعنی امامت و خلافت، و چرا سایر اصول دین (یعنی نبوت و توحید و معاد) را همه فهمیدند (زیرا پیامبر اکرم طی توضحیات خود و خداوند در آیات قرآن براحتی و با بیانی ساده و شیوا و روان این ۳ اصل را توضیح دادند) ولی هنگام توضیح چنین اصل مهمی (شیعه امامت را بالاتر از نبوت می داند و معتقد است شرایط زمان رسول اکرم به نحوی بود که ایشان حتما می-بایست جانشین تعیین می‌کردند و… و کلید فهم و قبول قرآن و اصول دین، پذیرش امامت است!!) ناگهان سخن به ایهام و ایجاز و کلمات گنگ و دو پهلو و شان نزولهای متعدد و متفاوت کشیده می‌شود؟( فَبِأَی حَدِیثٍ بَعْدَهُ یؤْمِنُونَ) (سوره مرسلات آیه ۵۰) (پس به کدامین سخن بعد از آن ایمان می آورند)

توضیحی کوتاه پیرامون کلمه مولی
– اگر عنوان مولی از سوی خدا و رسولش، معنای خلیفه و امیر را می داده، و عنوانی بوده الهی، چرا در ایام حکومت حضرت علی به ایشان نمی‌گفته اند: مولی المومنین؟!!!
– علامه امینی با تمام تلاشش نتوانسته مولی از صیغه مفعل را اولی در صیغه افعل تعریف و ثابت کند. البته نکته قابل بحث در توجیه ایشان آن است که گفته اند بیشتر لغویون عرب، معنی مولی را اولی ‌بالتصرف دانسته اند ولی سئوال ما اینجاست ۱- اولی بالتصرف در چه؟ ۲- این در صورتی است که کلمه¬ی مولی، به تنهایی آورده شود ولی وقتی در داخل جمله قرار می گیرد یکی از معانی ۲۷ گانه¬ی خود را پیدا می‌کند وگرنه داشتن ۲۷ معنی برای این کلمه چه فایده ای دارد؟ برای پی بردن معنای مولی باید شرایط را ببینیم که سپاه یمن با حضرت علی درگیری پیدا می‌کند و پیامبر برای رفع کدورت می فرماید هر که را من یار و دوست اویم علی را نیز باید دوست و یاور خود بداند و همچنین علی در طی ۲۳ سال از هر قبیله تعدادی را کشته بوده است و…. در ادامه نیز می فرمایند: خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن باش با دشمن او. پس صحبت از دوستی و دشمنی است نه ریاست و حکومت! چنانچه دستی هم داده شده (بایعوا) مصافحه و دست دوستی و آشتی کنان بوده و نه بیعت خلافت. برای فهم بهتر فارسی زبانان، مثالی میزنم: شما اگر بگویید شیر یعنی چه؟ شاید بیشتر مردم یا لغویون ایرانی بگویند یعنی شیر خوراکی، ولی اگر گفتی شیر بیشه می گویند منظور تو شیر درنده است. ولی اگر گفتی: شیر بیشه پیکار، آنگاه همه می‌فهمند منظور تو یک نفر انسان شجاع است. شاید مولی به تنهایی معنایی اولی بالتصرف را داشته باشد(که در این نکته هم حرف و حدیث زیاد است) ولی با توجه به شرایط آن زمان و کلمات بعدی نبی اکرم متوجه می‌شویم که منظور نبی اکرم از مولی معنای دوست و یار و یاور بوده است زیرا بنا به اعتراف تمامی عرب زبانان، پیامبر اکرم، فصیح‌ترین، فرد عرب بوده و در زبان عربی هیچ پادشاه و خلیفه و حاکمی قبل یا بعد از پیامبر اسلام، برای معرفی جانشین خود از کلمه مولی استفاده نکرده است. بلکه کلمات زیادی مانند: اولی الامر – ولی امر – خلیفه – والی – امیر و… در ادبیات عرب برای بیان این منظور به قول شیعه بسیار مهم وجود دارد. (به نظر من، نزدیکترین معنای مولی در فارسی کلمه سرور و آقا می‌شود)

– احادیث فراوانی در متون شیعه و بعضا اهل سنت وجود دارد دال بر ولایت خاندان نبی اکرم. باید دقت کنید که ولایت به فتح  واو ، یعنی دوست داشتن و به کسر واو یعنی خلافت و حکومت و سرپرستی. هیچیک از مسلمین اعم از سنی و شیعه مخالف دوست داشتن و حب خاندان نبی‌اکرم نیستند و این بدعت و اشتباه بزرگی است که ولایت را با کسر واو و به معنای خلفات بگیریم پس، اگر هم برخی از این احادیث صحت داشته باشند ولایت در آنها به معنای حب است و لا غیر.