اسلام تکس بانک مقالات اسلامی و پاسخ به شبهات
طبری نقل میکند که سیدنا عثمان رضی الله عنه خطاب به شورشیان میفرمود: «من نیز شما را به همان سفارش مى کنم که خدا سفارش کرد، «و از عذاب او بیمتان مى دهم که شعیب صلى الله علیه و سلم بقوم خویش «گفت:
وَیَا قَوْمِ لَا یَجْرِمَنَّکُمْ شِقَاقِی أَن یُصِیبَکُم مِّثْلُ مَا أَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صَالِحٍ ۚ وَمَا قَوْمُ لُوطٍ مِّنکُم بِبَعِیدٍ ﴿٨٩﴾ وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ ۚ إِنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ ﴿٩٠﴾
«اى قوم مخالفت من ببدکاریتان نکشاند که بشما همان «رسد که بقوم نوح یا قوم صالح یا قوم هود رسید و قوم لوط از شما «چندان دور نیست. از پروردگار خویش آمرزش بخواهید و توبه بدو برید «که پروردگار من رحیم مودت شعار است.
و نقل است که سعد ابن ابی وقاص بعد از شنیدن خبر شهادت عثمان رضی الله عنه دست به دعا برداشت و از خداوند درخواست نمود تا قاتلان عثمان را خوار و ذلیل کند و انتقام خون به ناحق ریخته شده عثمان را از آنان بگیرد.
و فرمود: خداوندا! آنان را از کار خویش نادم بفرما و خوارشان بگردان! و سپس به بدترین شکل آنان را نابود کن!
گویند سعد، مستجاب الدعوه بود و چون او دعا بنمود خداوند آن را اجابت می‌کرد. خداوند نیز به حق، انتقام خون آن خلیفه مظلوم را از قاتلان ستم پیشه او گرفت به نحوی‌که تا چند سال بعد از این واقعه، همه‌ی قاتلان او به انحای مختلف به هلاکت رسیدند. به عنوان نمونه، عبدالله بن سبأ، غافقی بن حرب، مالک اشتر، حکیم بن جبله و کنانه تجیبی بعدها هر یک به طرق مختلف، به قتل رسیدند.
الخلفاء الراشدون، ص۱۹۲٫تاریخ طبری: ج ۴ ص ۳۹۲ و البدایه والنهایه: ج ۷ ص ۱۸۹
عمره گوید:پس هیچ کس از قاتلین به حالت عادی و راحتی نمرد!
ابی قلابه گوید:در شام بودیم که صدای مردی به گوشمان رسید که میگفت: ای وای آتــــش و آن مرد دو دست و دوپایش قطع بود از ته!و دو چشمش کور بود و چهره ای زشت داشت. از آن مرد شرح حالش را پرسیدیم پس گفت:من روز قتل عثمان وارد خانه اش شدم و همسرش فریاد میزد و من او را زدم که عثمان رضی الله عنه گفت: خدا دو دستت و دو پایت را قطع کند و چشمانت را کور بگرداند و تو را در آتش داخل کند.. پس مانند صاعقه بزرگی بر من وارد شد و از آنجا خارج شدم و تمام گفته هایش رخ داده و فقط دعای آتشش باقی مانده و منتظر آن هستم. الریاض النضره فی مناقب العشره/محب الطبری/ ۲۱۴
و محمد بن سیرین گوید:کعبه را طواف میکردم ناگهان مردی را دیدم که میگفت:
بار خدایا مرا ببخش و گمان نمیکنم مرا ببخشی! ابن سیرین گوید: از او تعجب کردم و گفتم:ای بنده خدا از هیچ کسی نشنیده ام که سخنی مانند سخن تو بگوید!مرد گفت: من با خدا عهد بسته بودم اگر به عثمان دسترسی پیدا کنم او را یک سیلی بزنم،و وقتی او کشته شد و در خانه روی تابوت گذاشته شد،مردم می آمدند و بر او نماز میخواندند و او در خانه اش بود،من به بهانه اینکه میخواهم بر او نماز بخوانم وارد شدم،وقتی دیدم که کسی در خانه نیست پارچه را از چهره اش دور کردم او را که مرده بود یک سیلی زدم،آنگاه دستم خشک شد! ابن سیرین گوید: دست او را دیدم که چون چوبی خشک شده بود!
فضائل الصحابه ۱/۵۰۱ حدیث ۸۱۷ و اسناد آن صحیح است و همچنین نگا: البدایه والنهایه ۷/۲۰۰
اولین کسی که در جلو منزل حضرت عثمان کشته شد مغیره بن اخنس بود که به دست یکی از مردان شورشی از قبیله لیث به شهادت رسید و قاتل لحظاتی بعد از کار خود نادم شد و گفت: انا لله و انا علیه راجعون ».
عبدالرحمن بن عدیس(یکی از سرکردگان خوارج سبایی) به مرد لیثی گفت: چی شده؟
گفت: من پیشتر در خواب یک نفر را دیده بودم که خطاب به من گفت: ای قاتل مغیره! خود را برای آتش جنهم آماده کن!! و اینک او را کشتم!! تاریخ طبری: ج ۴ ص ۳۸۶ – ۳۹۰
و جهجاه نیز به خاطر بی حرمتی که به او کرد و عصای محمد(ص)را شکست تریشه اى از عصا بپایش فرو رفت و زخم همچنان بماند تا خوره گرفت و کرم میگذاشت.
و مشهور است که همه کسانی که علیه عثمان دست به شورش زده و او را به شهادت رسانیدند، دیر یا زود کشته شدند!
مستنربن یزید از برادرش قیس‌بن یزید نقل می‌نماید که: سوگند به خداوند تا آنجا که من خبر دارم همه کسانی که علیه حضرت عثمان توطئه چیدند و شورش کردند، به مجازات اعمال خود رسیده و کشته شدند!
قیس سپس میگوید: که چگونه همه کسانی که از کوفه علیه حضرت عثمان دست به توطئه و شورش زدند، و در میان آنها: مالک بن اشتر نخعی و کمیل بن زیاد و عمیربن ضابی قرار داشتند، به غیر از عُمیر و کمیل همه کشته شدند!
چهل سال پس از به شهادت رسیدند عثمان رضی الله عنه بود که حجاج بن یوسف ثقفی زمام امور عراق را به دست گرفت، و آن دو نفر را نیز که علیه حضرت عثمان به شورش زده بودند، از دم تیغ گذرانید!! تاریخ طبری: ج ۴ ص ۴۰۳ – ۴۰۴
و بعد از قتل سیدنا عثمان رضی الله عنه پیکر چند نفر از شورشیان کشته شده که عبارت بودند از: سودان و قتیره و کلثوم را در باغ‌های اطراف مدینه انداختند که خوراک سگ‌های ولگرد شدند!
کلامی از اهل بیت در مورد عثمان و شهادتش!
بعد از اقوال و روایاتی که گذشت هیچ شکی باقی نمیماند که عثمان رضی الله عنه رمظلوم کشته شد و قاتلین او از مرتدین و گمراهان بودند و اصحاب و اهل بیت هم آنها را لعن کرده اند..
از نزال بن سبره نقل است که چون در مورد عثمان از علی پرسیدند او پاسخ داد: او مردی است که فرشتگان او را «ذوالنورین» خوانند. همین که رسول خدا صلی الله علیه وسلم دو دختر خویش را به عقد او در آورد ثابت میکند که عثمان از اهل بهشت است. العقیده فی اهل البیت بین الإفراط و التفریط، ص۲۲۷٫
در اخبار است که او به مردم اعلام کرد که هر کس از عثمان و راه و روش او بیزاری جوید، بداند که از ایمان راستین دور گشته است. به خداوند سوگند که هرگز در قتل او نقشی نداشتم و مردمان را از اقدام به چنین کاری بر حذر می‌داشتم. الریاض النضره، ص۵۴۳٫
امام احمد نیز از طریق محمد بن حنیفه روایت میکند که چون به سیدنا علی رضی الله عنه خبر رسید که عائشه
رضی الله عنه در منطقه «مربد» قاتلان عثمان را لعن و نفرین کرده است او نیز دست به دعا برداشت و دو یا سه بار چنین گفت: خداوندا! قاتلان عثمان را هر جا که هستد مورد لعن و نفرین خود قرار بده. فضائل الصحابه (۱/۵۵۵).
و حاکم از طریق قیس بن عباد روایت میکند که علی در روز جنگ خطاب به مردم چنین گفت: خداوندا! دستان مرا از متهم شدن به ریختن خون عثمان پاک نگه‌دار. در روز شهادت عثمان، این مردمان نزد من آمدند و درخواست کردند تا با من بیعت کنند. و من به آنان گفتم من از خداوند شرم می‌کنم که با مردمانی بیعت نمایم که خون مردی را بر زمین ریخته‌اند که رسول خدا صلی الله علیه وسلم در مورد او فرمود: باید از مردی که فرشتگان از او شرم می‌کنند حیا نمود. آنگاه به آنان گفتم: تا زمانی که جسد عثمان بر زمین است و او را دفن نکرده‌اند با هیچ کس بیعت نخواهم نمود. و چون او را دفن نمودیم مردم نزد من بازگشتند و خواهان بیعت با من شدند. من دست به دعا برداشتم و گفتم که خداوندا! تو خوب می‌دانی که من از عاقبت این بیعت، بیمناکم. اما پس از اصرار مردم با ایشان بیعت نمود. المستدرک حاکم ۳/۹۵٫
و نقل است که علی رضی الله عنه خطاب به عثمان بن عفان رضی الله عنه میفرمودند:
فاللّه اللّه فى نفسک! =تو را به خدا! به جان خودت رحم کن!
نهجالبلاغه، شرح فیض الإسلام، کلام164- شرح صبحى صالح، ص234.
و جایی دیگرمیفرمایند: «اگر ولایتى را که بر عهده عثمان گذاشته شد، بر عهده من نیز گذاشته مىشد، با مصاحف همان کار را مىکردم که عثمان کرد». البرهان، بحرانى، ج1، ص240.
نیز نقل است که علی در مورد قتل عثمان چنین گفته است:"" آن روز که عثمان به قتل رسید کمر من نیز شکست."" المنتظم فی تاریخ الملوک و الأمم ۵/۶۱٫
و از طلق بن خشاف نقل است که چون او همراه قرط بن خیثمه به جانب مدینه رهسپار شد؛ به حسن برخورد کردند و هنگامی که قرط در مورد عثمان از او سؤال کرد، او پاسخ داد که عثمان مظلومانه به شهادت رسید. تاریخ المدینه ۴/۱۲۴
از ابن عباس رضی الله عنه نقل است که در مدح عثمان رضی الله عنه و ذم قاتلان او چنین گفت: خداوند، ابو عمرو (عثمان) را بیامرزد که از بزرگوارترین و نیکوکارترین مردمان بود، بسیار شب زنده‌داری می‌کرد، چون به یاد آتش دوزخ می‌افتاد بسیار می‌گریست و از سخاوتمندترین مسلمانان به حساب آمد، بسیار وفادار بود. مناعت طبع والایی داشت و نزد مسلمانان، بسیار مورد احترام بود. او همان مردی بود که سپاه تبوک را بیاراست و رسول خدا صلی الله عیه وسلم او را داماد خویش نمود. خداوند هر آن کس را که لعن عثمان رضی الله عنه کند تا روز قیامت از رحمت خویش بدور دارد. مروج الذهب مسعودی ۳/۶۴٫العقیده فی اهل البیت، ص۲۳۴،
پس مشخص است که عثمان رضی الله عنه نیز کار خطایی مرتکب نشده اند.و بی شک مظلوم بودند و این ادعا از گفته امام باقر ثابت میشود که ایشان پس از مدح عثمان رضی الله عنه میفرمایند: «و ندادهندهاى در آخر روز ندا سر مىدهد که: هان! بدانید که عثمان و یارانش از رستگارانند!». فروع کافى، کلینى، ج8، ص209.
و ابن بابویه قمی در کتاب معانی الاخبار از امام موسی رضا علیه السلام روایت کرده عن الحسن بن علی قال: قال رسول الله صلى الله علیه وسلم: إن عثمان بمنزله الفؤاد= عثمان، به منزله قلب و عقلم است»..
عیون أخبار الرضا، إبنبابویه قمى، چاپ تهران، ج1، ص313- معانى الأخبار، ص110، چاپ ایران تفسیر امام حسن عسگرى
و به هیچ وجه شایسته نیست که قلب شخصی چون محمدصلی الله علیه وسلم آلوده به معصیت و گناه باشد!
و به یاد بیاورید بیعت الرضوان را ،که باری دیگر سیدنا عثمان قطعه ای از بدن محمد صلی الله علیه وسلم میشود!.
امام صادق علیه السلام از اخلاص و وفای عثمان رضی الله عنه که کم نظیر بود سخن میگوید، آنجا که در جریان حدیبیه، پیامبر صلی الله علیه وسلم او را به نیابت خود به مکّه فرستاد که بعد شایع گردید عثمان رضی الله عنه کشته شده است!
رسول خدا صلی الله علیه وسلم با شنیدن این خبر، دستور داد که مسلمانان زیر درخت رضوان، با او بیعت کنند تا انتقام خون عثمان رضی الله عنه را از مشرکین مکّه بگیرند و وفادارى خود را به او " مجدّداً " اعلام نمایند که در آخر، پیامبر صلی الله علیه وسلم دست راست خود را در دست چپش گذاشت و فرمود: این هم بیعت عثمان! و به جاى عثمان، با خودش بیعت کرد! زمانى که عثمان برگشت، رسول خدا صلی الله علیه وسلم به او گفت: آیا بیت را طواف کردى؟ گفت: چطور ممکن است بیت را طواف کنم در حالى که رسول خدا آن را طواف نکرده است؟!.. سپس ادامه جریان را روایت مىکند».
روضه کافى، کلینى، ج8، ص326-325/ حدیث شماره (۳-۵) و مجلسی در مراه العقول (۲۳/۴۳۸-۴۴۸) میگوید : این حدیث حسن است.اسلامشناسى، شریعتى، ص243. بخاری، کتاب مغازی، حدیث شماره (۴۰۶۶).المناقب النضره فی المناقب العشره، ص۴۹۰٫
پس دفاع از شخصی که محمد صلی الله علیه وسلم حاضر به دفاع کردن از اوست… کاری بس نیکو و پسندیده است.و ممکن نیست چنین شخصی منافق یا عاصی باشد!
و ببینید محمد صلی الله علیه وسلم چگونه از خونخواهی عثمان سخن میگوید:آنجا که مجلسی روایت میکند«زمانى که خبر به پیامبر رسید که عثمان توسّط مشرکین کشته شده است، فرمود: از اینجا تکان نمىخورم تا زمانى که با قاتلین عثمان جنگ نکنم و انتقام خونش را از آنها نگیرم، و به درخت تکیه داد و از مردم براى عثمان بیعت گرفت… سپس داستان را کامل نقل مىکند». حیاه القلوب/ مجلسى/ ج2، ص424، چاپ تهران.
چرا عثمان نمیخواست از او دفاع شود؟
دلایل زیادی را میتوان شمرد .. مثلا اینکه تعداد اصحابی که در مدینه حاضر بودند حدود۷۰۰ نفر بودند ولی یاغیان بالای ۲۰۰۰ و حتی ۳۰۰۰ نفر بودند و ممکن بود همه اصحاب شهید شوند.. و دوم اینکه عثمان بسیار دل رحم بود و به هیچ وجه ریختن خونی را به خاطر خودش نمیپسندید ولی از میان این دلیلها مهمترین آنست که ترمذی و امام احمدرحمه الله در روایت صحیح نقل میکند:
و آن هم وصیت رسول الله صلى الله علیه وسلم بود که فرموده بود: (( ای عثمان، به زودی خداوند جامه ای به تنت می پوشاند، اگر خواستند آن را از تنت برکنند، به آن تن در مده. و کرامت احترام آن را حفظ کن! دو یا سه بار رسول خدا این سخن را تکرار فرمود. ترمذی کتاب المناقب، باب فی المناقب عثمان،. و مسند احمد
و او خود میدانست که به زودی توسط همین یاغیان شهید خواهد شد چنانچه نافع از ابن عمر نقل می کند که عثمان رضی الله عنه صبح روزی که شهید شد، گفت: رسول الله صلی الله علیه وسلم را در خواب دیدم، که خطاب به من فرمود: (ای عثمان رضی الله عنه امروز نزد ما افطار کن، لذا امروز روزه گرفته ام)
بدایه و النهایه ۷/۱۸۲٫
و نائله همسر سیدنا عثمان رضی الله عنه می گوید: روزی که عثمان رضی الله عنه به شهادت رسید، روزه دار بود. البدایه و النهایه: ۷/۱۸۳٫
و در حالی که قرآن پیش رویش گذاشته و آخرین لحظات عمرش مشغول به تلاوت بود شهید شد.
بدایه و النهایه ۷/۱۴۸-۱۸۵
گفتم ای عثمان کشتنت یا که بمردی؟ گفت گر نکشتن که خودم میمردم
گفتم که ندانم که چه گفتی یوسف گفت آن قول افطار غروبش کشتم
(از این فقیر)
و سنایی نیز گوید:
گفتم ای عثمان،بناگه کشته غوغا شدی گفت خلخال عروس عاشقان زان دم بود!
دیوان حکیم سنایی/ص۱۶۷
ز عثمان شاه ذوالنوررین گویم من آن کان حیا را میشناسم
که قرآن را سراسر جمع بنمود غنی با سخا را میشناســـم
شهادت در تلاوت شد نصیبش شـــــهید اغنیا را میشناسم
دیوان باغ گل ملا داد علی
و حضرت عثمان حتی به غلامان خود میگفت: ((امروز هر کسی شمشیرش را در غلاف کند آزاد است)). ابن کثیر: ۷/۱۸۲-۱۸۱٫
و شاعر نیز میفرماید:
در آن غوغا غلامانش به یکبار سلاح آور شدند از بهر پیکار
بدیشان گفت:هر بنده که امروز سلاح انداخت آزاد است و پیروز
الهی نامه عطار نیشابوری
اقوال بزرگان صحابه را در مورد این شهادت و این شهید:
۱- حذیفه ابن الیمان -رضی الله عنه- راز دار رسول الله -صلی الله علیه وسلم- فرمود: حضرت عثمان به بهشت و قاتلانش به دوزخ خواهند شتافت. و فرمود: اگر قتل عثمان -رضی الله عنه- هدایتی بود، همانا امت به وسیله آن شیر می دوشیدند، ولی کشتن او در واقع ضلالتی بود که امت در اثرش خون می دوشیدند. البدایه و النهایه / ج ۶ / ص ۲۰۸ / بیروت.
۲- حضرت عبدالله بن مسعود -رضی الله عنه- فرمود: اگر مردم، حضرت عثمان -رضی الله عنه- را شهید کردند، عوض او را هرگز نخواهند یافت.
۳- حضرت سعید بن زبید که از عشرهء مبشرین است می فرمود: ای مردم: به سبب ظلمی که شما بر حضرت عثمان -رضی الله عنه- روا داشتید، کوه احد حق داشت از جای خود برخیزد.
۴- حضرت عبدالله بن سلام -رضی الله عنه- به شورشیان گفت: مواظب باشید و حضرت عثمان را به قتل نرسانید، ورنه تا قیامت شمشیرها یتان در میان یکدیگر به حرکت در خواهد آمد.
چون حضرت عثمان به دست شورشیان کشته شد، آنگاه حضرت عبدالله بن سلام فرمود: مردم دروازه فتنه ها را به روی خود گشودند،که تا قیامت بسته نخواهد شد
سیرت خلفاء راشدین / ص ۱۲۸٫
۵- علامه سیوطی -رضی الله عنه- به نقل از مؤرخ شام علامه ابن عساکر و ابن عدی، این حدیث را به روایت حضرت انس -رضی الله عنه-، نقل کرده است که: مادامی که حضرت عثمان -رضی الله عنه- زنده است شمشیر خدا در نیام خواهد ماند و هر گاه او کشته شود، شمشیر خدا بی نیام خواهد شد و باز ابد به نیام بر نخواهد گشت.
تاریخ الخلفاء / ص ۱۲۵٫
